Anadolu Selçuklu Camileri

Müslümanların ibadet mekanı olan camilere ilişkin, Türklerin İslamiyeti kabulüyle Orta Asya’da Karahan ve Gaznelilerle başlayan yaratım süreci, İran’da Büyük Selçuklular’ın bu mirası devralması ve geliştirmesiyle cami mimarisine farklı bir soluk getirmiştir.

Kayseri Ulu Camii

Selçukluların Anadolu’yu fethetmesi, Asya’nın kerpiç-tuğla camilerinden sonra Anadolu’nun taşı ve yerli kültürlerinin mirasıyla sentezlenerek cami mimarisinin büyük bir çeşitlilik kazanmasını sağlamıştır. Selçuklu’daki yaratma heyecanı Anadolu Beylikleri döneminde inşa edilen camilere kaynak olmuştur.Bazı tipolojiler gelişerek devam ederken bazı üslupların devam ettirilmediği görülmektedir. Selçuklu’nun Orta Asya camilerinde yer alan kubbeyi Anadolu’da inşa ettiği camilere “Mihrap önü kubbesi” olarak taşıması ise Osmanlı’nın bu strüktürü geliştirerek merkezi kubbeli camiler inşa etmesinin önünü açmış ve ana ibadet mekanını büyüterek kesintisiz hale getirmek önemli bir amaç olmuştur. anadolu selçuklu camileri

ANADOLU CAMİLERİ

Anadolu Selçuklu mimarisi zaman ve kavram olarak Danişmentli, Saltuklu, Artuklu ve Mengücekli gibi Erken Türk Beylikleri ile bir hazırlık dönemi geçirdikten sonra, asıl etkinliğini 1170-1308 yılları arasında ortaya koyan Anadolu Türk mimarisinin güçlü bir dönemini tanımlamaktadır. XIII. yüzyıla ait Selçuklu camilerinin büyük bir çoğunluğu, örtü sistemi çok sayıda ayak üzerine oturmuş yaygın tipin örnekleri ya da bu tipin değişik yorumlara uğramış çeşitleridir. anadolu selçuklu camileri

Anadolu Selçuklu camileri 5 ana tipoloji altında incelenebilir.[1]

– Transept Plan Tipi ve Bu Plandan Gelişen Camiler

– Kûfe Plan Tipi ve Bu Plandan Gelişen Camiler

– Büyük Selçuklu Tipi Eyvanlı Camiler

– Kuzey-Güney Doğrultusunda Derinlemesine Yönelen Camiler

– Mescitler

[1] Bu çalışmada temel alınan tipolojik ayrım Haşim Karpuz’dan alınmıştır. Bkz: Haşim Karpuz, Anadolu Selçuklu Mimarisi, Selçuk Üniversitesi Vakfı, Konya 2001.