Cumhuriyetin ilk heykeltıraşlarından biri olan Ratip Aşir Acudoğu, 20 Şubat 1898’de İstanbul Molla Gürani’de dünyaya gelmiştir. Babası, medreseden yetişmiş, taşra kadılıklarında bulunmuş, hür fikirli, seçkin ve aydın bir kişi olan Hüseyin Aşir Molla’dır.
Ratip Aşir Acudoğu, I. Dünya Savaşı sırasında, 37. Kafkas Fırkası depo taburuna katılmış ve mütarekede üsteğmenlik ile terhis edilmiştir. 1928 yılında eğitimi için gittiği Paris’ten dönen Acudoğu, 1929’da Edirne’de başladığı resim öğretmenliği görevini daha sonra İstanbul’da sürdürmüş ve Zeyrek, Bakırköy ve Beykoz’da farklı okullarda çalışmıştır. Bu görevine paralel olarak heykel çalışmalarını da sürdüren Acudoğu, Cumhuriyet döneminin ilk sanat topluluğu olan “Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği’nin (1929) kurucuları arasında yer almıştır.
Başarılarla dolu bir hayat yaşayan Ratip Aşir Acudoğu, 15/16 Ocak 1957 tarihinde İstanbul’da vefat etmiştir.
Eğitim Hayatı
Ratip Aşir Acudoğu, ilköğrenimini Mahmudiye Rüştiyesi’nde tamamladıktan sonra ortaöğrenimi için Ankara Sultanisi’ne devam etmiştir. Acudoğu, son sınıf öğrencisiyken I.Dünya Savaşı’nın patlak vermesi nedeniyle askere alınmıştır. Güzel sanatlara karşı yeteneği olan Acudoğu, 1918 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi’ne girerek, İhsan Özsoy‘dan eğitim almıştır. Eğitiminde her zaman ailesinin desteğini alan Acudoğu, babası Aşir Molla’nın maddi desteğiyle, Almanya’ya giderek, Akademie der Bildenden Künste München’e girmiş ve iki yıl boyunca Prof. Bernhard Belecker’in öğrencisi olmuştur.
Almanya’daki eğitimin ardından Paris’e giden sanatçı, Maillol ve Bourdelle’in eserlerini incelemiş ve 1925 yılına kadar Paris’te çalışmıştır. Aynı yıl Türkiye’ye dönem Acudoğu, 1925’te Akademi’de açılan Avrupa yarışmasını kazanarak devlet bursuyla Academie Julian’a gönderilmiştir. Burada Brourchard ve Landawski gibi hocalardan eğitim alan sanatçı, Acudoğu 1928 yılında Türkiye’ye dönmüştür. Ratip Aşir Acudoğu, her ne kadar heykeltıraş olarak yetişmiş olsa da ülkede var olan sanat eğitimcisi sayısının azlığı nedeniyle 1958 yılından ölümüne dek ilk ve orta dereceli okullarda resim öğretmeni olarak görev yapmıştır.
Sanat Üslubu ve Eserleri
Cumhuriyet döneminin en önemli heykeltıraşlarından biri olan Ratip Aşir Acudoğu, sanat yaşamı boyunca sayısız esere imza atmış ve Türkiye’nin birçok şehrini anıtlarıyla güzelleştirmiştir. Natüralist anlayışta figüratif çalışan Acudoğu, hiç bir zaman non figüratife yönelmemiş klasik çizgisini sürdürmüştür. Plastik değer yönünden olgun ve başarılı büst, heykel ve anıtlar yapan sanatçı, ilk kuşak heykeltıraşlarımızdandır.
Çok duygulu bir mizacın ruh verdiği, hayat dolu heykeller yapan Acudoğu’nun sağlam bir sanat anlayışı ve tekniği vardır. Eserlerinde, insan vücudunun temel özelliklerinden yararlanarak güçlülük, sağlamlık ve uyumluluk duygularını vurgulamıştır. Sanatçının büstlerinde detaylardan arındırılmış, kitlesel ve olgun bir biçim anlayışı bulunmaktadır. Bu anlamda günümüze ulaşabilen Fahriye Yen’in Büstü sanatçının önemli çalışmalarındandır.
Acudoğu, figür ve büstlerinin yanı sıra, plastik değeri yüksek önemli anıtlar gerçekleştirmiştir. Sanatçının anıt heykel uygulamaları arasında Menemen Kubilay Anıtı, Erzincan İnönü Anıtı ve Ankara Ziraat Fakültesi Atatürk Anıtı sayılabilir.
Sanatçının ilk büyük anıtı Kubilay Anıtıdır. Anıtın taş kısmı, bir ana kaide üzerinde diğer bir küçük kaide ile birbirine yaslanmış ve birbirini tutan üç adet, dört köşeli dikilitaş biçiminde sütundan yapılmıştır. Sütunlardan ortadaki daha uzun ve iri, diğer ikisi ise bu ana sütunun iki yanında simetrik ve daha kısa olarak yer almaktadırlar. Anıtta, sağ elinde kargı tutan bir Türk gencinin bronz figürü bulunmaktadır.
Ratip Aşir Acudoğu’nun Bazı Eserleri
- Menemen Kubilay Anıtı
- Bolu Atatürk Anıtı
- Erzincan İnönü Anıtı
- Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Atatürk Anıtı
- Fahriye Yen’in Büstü
Yararlanılan Kaynaklar
- Gültekin Elibal-Atatürk Resim-Heykel
- Nurullah Berk-Hüseyin Gezer-50 Yılın Türk Resim ve Heykeli
- Fulya Ünal-(1923 – 1950) İdeoloji Sanat İlişkisi Çerçevesinde Cumhuriyet Dönemi Heykel Sanatının İncelenmesi
- Dr. Öğr. Üyesi Ercan Yılmaz-Cumhuriyetin İlk Heykeltıraşlarından Ratip Aşir Acudoğu: Yaşamı ve Anıtları
- Ömer Eren Koyunoğlu-Türkiye’de Heykel Sanatının Çağdaşlaşma Süreci 1950-1980
