Türkiye’nin ilk Türk heykeltıraşı olan İhsan Özsoy, 1867 yılında İstanbul’da dünyaya gelmiştir. Türk heykel sanatının ilk temsilcisi olan İhsan Özsoy, yetiştirdiği sayısız öğrenci ve yerleştirdiği heykel geleneği ile gerçek bir heykeltıraştır. İhsan Özsoy, Paris’ten Türkiye’ye döndükten sonra İstanbul’da, iç Mekan alçı süslemeleri ve dekorasyon işleri ile uğraşmış, ayrıca memur olarak da çalışmıştır.
İhsan Özsoy, 1897 yılında Arkeoloji Müzesi’ne antik eser restoratörü olarak atanmıştır. Sanatçı bir süre sonra, 1908 yılında Osgan Efendi’nin emekliye ayrılması sonrası Sanayi-i Nefise Mektebi Heykel Bölümü’nün başına geçmiştir. 1912 yılında İnas Sanayi-i Nefise Mektebi Heykel Bölümü’nün öğretmenliğini de kabul eden İhsan Özsoy, her iki okulda da heykeltıraşlık eğitimi vermiştir. Özsoy; Zühtü Müridoğlu, Ali Hadi Bara, Sabiha Bengütaş ve Nermin Faruki gibi birçok önemli heykeltıraşı yetiştirmiştir. 1933 yılında emekliye ayrılan sanatçı, 1944 yılında İstanbul’da vefat etmiştir.
Eğitim Hayatı
İhsan Özsoy, ilk eğitimini özel olarak aldıktan sonra, güzel sanatlara olan ilgi ve yeteneği sebebiyle 1883 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi, Heykel Bölümü’ne kayıt olmuştur. Heykel Bölümü’nde Osgan Efendi’den eğitim alan sanatçının, Sanayi-i Nefise Mektebi serüveni, güzel bir rastlantı sayesinde olmuştur. 1883 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi’nde dolaşan İhsan Özsoy, burada Osman Hamdi Bey ile karşılaşmıştır. Osman Hamdi Bey’in “okula mı girmek istiyorsun?” sorusuna İhsan Özsoy’un “evet” diye cevap vermesiyle sanatçının güzel sanatlar eğitimi başlamıştır. 1891 yılında birincilikte mezun olan Özsoy, girdiği bir yarışmayı kazanması ardından 1891 yılında hükümet adına Paris’e gönderilmiştir. Paris’te sanatçı, Delois, Arthur Soldi, Gustave Deloye ve Thomas gibi sanatçıların atelyelerinde çalışmıştır. Özsoy ayrıca Carpeux, Falguire gibi akademisyenlerden de dersler almıştır. Sanatçı, Paris’te 1893 ve 1894 yıllarında Paris Güzel Sanatlar Sergisi’nde eserlerini sergilemiştir.
Sanat Üslubu ve Eserleri
Türk heykel sanatının ilk temsilcisi olan İhsan Özsoy, ardında az eser bıraksada birçok sanatçıya ilham kaynağı olmuştur. Özsoy’un sanat üslubunda; Yunan ve Roma heykel sanatının, İtalyan Rönesans’ının ve 17. yüzyıl Fransız heykeline bağlı Natüralizmin etkileri gözlenmektedir. Doğaya bağlı ve gerçekçidir. Klasik anlayıştan yana sergilediği tavır, geleneksel anlayışla bütünleşmiştir. Tümüyle doğaya bakılmasını, oradan her şey ve her aranılanın bulunacağını savunan sanatçı, bunu yapıtlarında, özellikle büstlerinde uygulamıştır. Kerime Salahor, Osman Hamdi Bey, Nimet Hanım ve Genç Kadın büstü bu denli çalışmalarının birer belgesidir.
Dalgalı saçlarını çevreleyen kalın bir saç bandı, omuzlarını açıkta bırakan kıyafetiyle estetik bir görünüm kazandırılmış Genç Kadın büstü, Özsoy’un önemli çalışmalarındandır. Eser, ideal güzelliği yansıtma çabasıyla dikkat çekicidir.
Figüratif ve gerçekçi, doğa gözlemciliğine dayanan anlatımı ile dikkat çeken bir diğer çalışma da Kerime Salahor Büstü’dür. Eserde ilk dikkati çeken; omuzlarından aşağıya kadar dökülen saçlardır. Saçlardaki kıvrımlı hatlar, esere hareketli bir izlenim kazandırır.
İhsan Özsoy’un çalışmaları içerisinde figürlü kabartmalar önemli yer tutmaktadır. Bu çalışmalardan en önemlisi; Süreyya Sineması için yaptığı rölyeflerdir. Süreyya Sineması giriş cephesinde, özellikle müzik ve sahne sanatlarını sembolize eden kabartma figürler, İhsan Özsoy’a aittir. Mimari ve heykel birlikteliğinin güzel örneklerinden biri olan yapıda, klasik anlayışın izleri görülmektedir.
İhsan Özsoy’un Bazı Eserleri
- Osman Hamdi Bey Büstü
- Nimet Hanım Büstü
- Kerime Salahor Büstü
- Süreyya Sineması Rölyefleri
- Genç Kadın Büstü
Yararlanılan Kaynaklar
- Nurullah Berk ve Hüseyin Gezer – 50 Yılın Türk Resim ve Heykeli
- Hüseyin Gezer – Cumhuriyet Dönemi Türk Heykeli
- Derya Uzun Aydın – Sanayi-i Nefise Mektebi’nin Türk Heykel Sanatındaki Yeri ve İlk Heykeltıraşlar
