Emevi Camii (Şam Ümeyye Cami)

• Emevi  Camii’nin (Şam Ümeyye Cami) bulunduğu yerde, Romalılar tarafından MÖ 1. yüzyılda yapılmış olan Jüpiter Tapınağı yer almaktaydı.
• Bizanslılar, kısmen yıkılmış olan tapınağın duvarlarından da faydalanarak Hagios Joannes adında bir bazilika inşa etmişlerdi.

• Müslümanlar Şam’ı fethettiklerinde, adı geçen bazilikayı ortadan ikiye bölerek yarısını cami olarak kendileri kullanmışlardı, yarısını da Hristiyanlara ibadetlerini yapabilmeleri için kilise olarak bırakmışlardı.
• Bu durum, halife Velid zamanına kadar devam etmiştir. Halife Velid, kilisenin diğer kısmını Hristiyanlardan satın alarak camiye çevirmiştir.

Plan ve Mimari Özellikleri

• Halife Velid’in yaptırdığı Emevi Camii, avlu ve harimden ibaret olup, dikdörtgen planlı bir mekandır. Harim kısmı, mihraba paralel üç sahın ile bu sahınları kuzey-güney istikametinde dik kesen tek bir sahından oluşmaktadır. Sahınların sağ ve solunda, her bir kemer sırasında, onar adet sütun üzerine oturan on birer kemer gözü yer almaktadır. Bu yönüyle, transept planlı kiliselere benzemektedir.

• Mihrap önünde, dört paye ve kemerler üzerine oturan bir kubbe yer alır.
• Avlu, iki katlı revaklarla çevrilidir.
• Avlunun merkezinde, sekizgen planlı bir şadırvan bulunmaktadır.

• Avlunun kuzeybatı köşesinde, yüksek sekiz sütun üzerine oturan ve üstü kubbe ile örtülü, 9,95 m yükseklikteki sekizgen gövdeli kubbetül-hazne yer almaktadır.

• Yapının portalı abidevidir. Üçgen alınlıklı ve üçlü girişiyle bir bazilikayı andırır. Giriş, iki sütun, üç kemer gözü ile birbirine bağlanmıştır.
• Emevi Camii’nin üç minaresi bulunmaktadır. Güneydoğu köşesinde yer alan Hz. İsa minaresi ile kuzey duvarının ortasında yer alan el-Arus minaresi, 11. yüzyılda; güneybatı köşesinde yer alan Kayıtbay minaresi ise, 1488 yılında Memlük Sultanı Kayıtbay tarafından inşa ettirilmiştir.

• Kuzey duvarının ortasında yer alan kübik ve dar şekli ile el-Arus mimarisi, Emevi özelliğini taşır. Doğuda ve batıda Emevi Camii’nden sonra yapılacak camilerin minarelerine öncülük etmiştir.
• Korint başlıklı sütunlar üzerine oturan at nalı şeklindeki kemerlerin üstünde, tıpkı avluda olduğu gibi ikinci bir kemer sırası yer almaktadır.
• Alttaki uzun kemerlerin yüksekliği, 10,35 m ve bunların üzerinde yer alan küçük kemerlerin yüksekliği de 5 m olup,  harim kısmının zeminden çatıya kadar olan yüksekliği 15,35 metreyi bulmaktadır.