İran Selçukluları’nın eyvanlı avlu ve mihrap önü kubbeli bir hariminden meydana gelen bu tip (Büyük Selçuklu Tipi Eyvanlı) camilere Anadolu’da sadece Malatya Ulu Camii örnektir.[1]
Malatya Ulu Camii (1224)
Alaeddin Keykubad tarafından 1224 yılında yaptırılmıştır.Mihrap önü kubbeli, eyvanlı ve iç avlulu bu yapı, Büyük Selçuklu Cuma camilerinin sahip olduğu eyvanlı – avlulu tipolojinin Anadolu’daki tek örneğidir. Yapının orijinal olarak tuğladan inşa edilmiş olması ve minaresinde bulunan mozaik çini süslemeler de İran’la olan diğer bağlantısıdır.[2]
Mihrap önü kubbeli yapıda eyvan-kubbe birleşimi görülür. Dıştan dışa düzgün olmayan bir dikdörtgen plan üzerine oturmaktadır. Harim bölümü kıble duvarına paralel sekiz sahından oluşur.[3]
Firuze ve patlıcan moru çini mozaikli geometrik geçmeler eyvanı süslemektedir. Eyvanın ardındaki kubbe ise tromp geçişlidir. Tromplardan başlayarak tuğla örgüsü kubbe içinde spiral bir doku oluşturur.[4]
[1] Haşim Karpuz, a.g.e., s.
[2] Oluş Arık, “Malatya Ulu Camii’nin Asli Planı ve Tarihi Hakkında”, Vakıflar Dergisi, S: 8, 1969, s. 141.
[3] Oluş Arık, a.g.m., s. 142.
[4]Oktay Aslanapa, Anadolu’da Türk Çini ve Keramik Sanatı, İstanbul 1965, s. 71.
Hazırlayan: Burcu ÜYKEN – Anadolu Selçuklu Camileri
