Kilisenin Bölümleri

[vc_message message_box_color=”juicy_pink” icon_type=”pixelicons” icon_pixelicons=”vc_pixel_icon vc_pixel_icon-bookmark”]

YouTube Kanalımıza Ulaşmak İçin Tıklayınız.

[/vc_message]

Narteks

Narteks, Bizans kiliselerinde nefe girilmeden önce gelen, neften sütunlarla ya da duvarla ayrılan (giriş holü) bölümdür. Narteksin art arda iki tane olarak düzenlendiği durumlarda birine dış narteks, öbürüne iç narteks denebilmektedir.

Naos

Naos, Yunanca ‘tapınak’, ‘ilahın evi’ ‘oda’, ‘ev’ anlamına gelmektedir. Bir Yunan tapınağında Tanrı’nın heykelinin yer aldığı, çevresi sütunlu ana hacimdir. Ortodoks kilisesinde ise halka açık ibadet mekanıdır.

Atrium

Atrium, Erken Hristiyan Bazilikalarında giriş yönünde yer alan büyük ön avluya verilen isimdir. Atrium aynı zamanda Antik Roma konutlarında bulunan sokağa yakın, etrafı odalarla çevrili, ortasında havuz bulunan üstü açık avludur. Romalıların son zamanlarında atrium, etrafı sütunlarla çevrili kabul salonu olmuştur.

Apsis

Kiliselerde doğrultuyu belirleyen yarım daire ya da yarım çokgen şeklinde ve dışa taşkın olan unsurdur. Camilerde mihrabın karşılığıdır. Apsisler çoğu zaman apsidiyollerle çevrili olurlar. Romalılar yapı dışına taşan yarım daire şeklindeki gözlere absida derlerdi. Kiliselerdeki apsislerin kökeni de buradan gelmektedir.

Nef

Kilisede apsise dik doğrultuda, birbirlerinden sütun ya da ayak dizileriyle ayrılmış, uzunlamasına mekanların her birine nef denir. Kiliselerde ortadaki büyük nef, orta nef olarak adlandırılmıştır. Yan nef ise kiliselerde orta nefin yanında sütunlarla ayrılmış bölüme verilen isimdir.

Altar

Hıristiyanlık öncesi çok tanrılı çeşitli dinlerde, hayvanların, üzerinde kurban edildikleri taş masa, sunak, kurban taşı, tapçağı, tapçak; (kiliselerde) çoğu taştan yapılan ve takdis ayini için kullanılan masa ya da yüksekçe döşemeye verilen isimdir.

Pastoforion

Apsisin iki yanında bulunan küçük boyutlu odalara verilen addır. Özellikle Doğu (Suriye, Bizans, Ermeni) kiliselerinin özelliğidir. Batı kiliselerinde rastlandığında genellikle bir doğu ilişkisi saptanmaktadır. Değişik amaçlarla kullanılmış bu mekanlar; vaftiz, azizler kültüne hizmet, kilisenin değerli eşyasının (Liturji) saklanması, kurban adaklarının ve kutsal nesnelerin korunması için öngörülmüş mekanlar olarak geniş bir işlev çeşitlemesine sahiptir. Bu odalar için Bizans sanatı tarihinde kullanılan “Prothesis” ve “Diakonikon” terimleri ancak Ortaçağın sonlarında yerleşmiştir.

Prothesis

Apsisin kuzeyinde yer alan “Eukharista” töreninde kutsal unsurların bemaya sunak üzerinde getirilmesinden önce gerekli törensel hazırlığın yapıldığı bölümdür.

Diakonikon

Apsisin güneyinde yer alan ve genellikle kilise adamlarının değişik ihtiyaçları için kullanılan bölümdür.

Bema

Bema, Erken Hıristiyan ve Bizans kiliselerinde apsisin önünde din adamlarının bulunduğu, halkın giremediği kutsal bölümdür.

Galeri

Kiliselerde yan nefin üzerinde bulunan ikinci kata galeri denir. Bu kat, orta nefi “U” biçiminde dolanır.

Ambon

Ambon, kiliselerde vaaz verilen ve birkaç basamak ile çıkılan bölümdür. Camilerdeki minber ile benzer bir işlevi vardır. Genellikle orta nefin güneyinde yer alır.

Solea

Templondan orta nefteki ambona kadar devam eden parapetli bölüme verilen isimdir.

Templon

Templon, Bizans kiliselerinde bulunan kutsal alanı naostan ayıran bir mimari elemandır. Templon günümüz doğu kiliseleri mimarisinde yer alan ikonostasis’in öncülüdür.

Synthronon

Apsis yuvarlağı içinde ruhban sınıfın oturması için farklı sayıda basamaklara sahip genelde taştan ancak ahşaptan da olabilen oturma sırasına verilen isimdir.

Yararlanılan Kaynaklar

• Adnan Turani – Sanat Terimleri Sözlüğü
• Doğan Hasol – Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü
• Hatice Özyurt Özcan – Ortaya Çıkışı İle Birlikte Bizans Sanatında Kiborion
• Özge Açıkalın – Alanya Kiliselerinin Mimari Analizleri ve Günümüzdeki Korunmuşluk Durumlarının İrdelenmesi
• Meltem Çavdar- Kırklareli Vize’den Geç Antik, Bizans Dönemi Mimari Plastik Taş Eserler