İzmir İmar Planı
1922 yılında gerçekleşen İzmir yangını sonrası şehir ilk olarak Danger kardeşler tarafından imar edilmiştir. 1931 yılında Behçet Uz’un belediye başkanı olduğu dönemde Danger kardeşler tarafından hazırlanmış olan planını ekonomik şartlar nedeniyle uygulanabilir bulunmamıştır. Bunun üzerine, Hermann Jansen tarafından yeni bir plan hazırlanmıştır. Hazırlanan bu plan birebir olarak uygulanmasa da uygulama maliyetini düşürmek adına ana fikirleri kabul görmüştür.
Jansen, Danger kardeşlerin şehir planını revize ederek yangın bölgesi ve Gazi Meydanı üzerinde çalışmalarda bulunmuştur. Jansen, 1932 tarihli Anadolu gazetesinde belirtildiği üzere; Yüksek katlı yapıların olmaması gerektiğine inanan plancı, tek katlı yapılaşmanın daha doğru olduğunu ve üç kattan fazla yapılaşmaya izin verilmemesi gerektiğini belirtmiştir.
Hermann Jansen özetle şunları söylemektedir; Yağmur sularının seylap şeklini almaması için kutru iyi hesaplanarak yapılmış kanalların kum toplama tertibatı ile donatılmasını ve burada toplanan kumların ve çöplerin düzenli olarak boşaltılmasını, kanalizasyon işinin yapılması için öncelikle iktisadi özellik taşıyan bir inşaat planının oluşturulmasını, o zamana kadar geçici bir arıtma tesisatı kurulmasını öneren Jansen, İzmir için apartman türü inşaatın sakıncalı olduğunu, en fazla üç kata izin verilmesi gerektiğini vurgulamıştır. Meydana getirilen parkları son derece yerinde bulan Jansen, eski mezarlık alanlarının, mevcut ağaçları korunarak park haline getirilmesinin uygun olduğunu belirtmiş, ulaşımda elektrikli tramvayların ucuz olduğunu vurgulamakla beraber, ulaşımın güç olduğu mevkiler için otobüsü önermiştir. Hermann Jansen’in belediyeye sunduğu düşüncelerde dikkat çeken nokta, halihazır planı tamamen reddetmesi, tarihi çevreyi ön plana çıkartacak bir plan önermesidir.
O dönemin şartları içerisinde parasal kaynakların kısıtlı olması, planlamayı yönlendirecek teknik bilgi altyapısının oluşmamış olması, deneyimi olmayan bürokratların oluşu ve en önemlisi planların uygulamasını yönlendirecek yasal-denetsel araçların tanımlanmamış olmaması nedenleriyle Jansen planlarının uygulaması tam olarak yapılamamıştır.
Yararlanılan Kaynaklar
- Hans Reuther, ” Hermann Jansen “, Neue Deutsche Biographie ,10 (1974), s. 340.
- Arslan Alp Aşkan, 1922-1960 Yılları Arasında, İzmir’deki Mimarlık ve Kentsel Planlama Bağlamında Rıza Aşkan. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2011.s.134.
