İnşa Tarihi: Kümbet-i Kabud, 1196-1197 yılları arasında inşa edilmiştir.
Konumu: Yapı Doğu Azarbeycan’ın Meraga şehrinde bulunmaktadır.
Mimari Tanım
Meraga’da 593 (M: 1196-1197) yılları arasında inşa edilen Kümbet-i Kabud, ismini çinilerinden alır. Farsça kabud, mavi anlamına gelmektedir. Dönem özelliklerini genel olarak yansıtan kümbet tezyinat programıyla dikkate değerdir.
Plan Özellikleri
Kümbet-i Kabud, sekizgen bir plana sahiptir. Taş malzemeden inşa edilmiş bir subasman üzerinde yükselen tuğla kümbet, içten kubbe dıştan basık sekizgen piramit bir çatı ile örtülüdür. Sekizgen gövdenin köşeleri yarım silindirik payelerle desteklenmiştir.
Harrekan Kümbetleri de Kümbet-i Kabud gibi sekizgen gövdeli bir plana sahip olup gövde silindirik payelerle desteklenmiştir. Bu plan tarzı çağdaş mezar yapılarında da sıkça karşımıza çıkan bir anlayıştır.
Kümbetin köşe payeleri sivri kemerli nişlerin kemer ayaklarıyla birleşmektedir. Sivri kemerli niş yüzeyleri mukarnaslarla hareketlendirilmiş olup tüm cephe benzer benzer düzenlemeye sahiptir. Sivri kemerlerin üstlerinde bir kitabe kuşağı yer alır, bu kuşağın üzerinde mukarnas dolgulu friz cepheyi dolanmaktadır. 
Kümbete giriş dikdörtgen bir açıklıktan sağlanmış olup cephe ortasında yer alan portale merdivenle erişilebilmektedir. Portal sivri kemerli bir niş içerisine alınmış olup niş yüzeyini bir kitabe kuşağı dolanmaktadır.
Süsleme Özellikleri
Kümbet-i Kabud süsleme programı açısından dikkat çeken önemli bir eserdir. Kümbetin tezyinatında çini ve tuğla malzeme kullanılmıştır. Kümbetin bütün dış yüzü firuze renkli çinili yıldız geçme süslemeleriyle kaplıdır. Çok zengin dekorlu geometrik geçmelerdeki şeritlerin bazıları açık mavi çiniden yapılmıştır ancak şeritlerin önemli kısmı terakotadandır. Terrakotalar kesilmek suretiyle geçmeler yapılmıştır.
Köşeleri silindirik payelerle yuvarlatılmış sekizgen gövde yüzeyi sivri kemerli bir niş içerisine alınmış olup ince ince işlenmiştir. Tamamıyla geometrik süslemelerle kaplı her sekiz yüzey, üstte sivri kemerli mukarnas bir nişle sonlanmaktadır.
Mukarnaslı niş yüzeyi geometrik motiflerle işlenmiş olup çini ile kaplanmıştır. Kemer yüzeyi ise çiniden yazı şeridiyle hareketlendirilmiş olup bir düğüm motifiyle sonlandırılmıştır.
Mukarnas içleri tuğla malzeme kullanılarak sekiz kollu yıldız motifiyle bezenmiştir. Motiflerin araları turkuaz renkli çinilerle doldurulmuştur. Bu motif kümbetin cephe süslemesinde de tekrarlanmıştır.
Kemer yüzeyinde yer alan çini yazı kuşağının üzerindeki niş yüzeyi, altta çiniden yıldız üstte tuğladan çiçek motifiyle işlenmiştir.
Niş üzerinde yer alan yapıyı bir şerit halinde dolaşan kufi kitabe kuşağı ve mukarnas frizi kubbeye geçişte cepheyi hareketlendiren bir diğer mimari unsurdur.
Yararlanılan Kaynaklar
- Mustafa Cezar – Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimari (İş Bankası Kültür Yayınları)
- Oktay Aslanapa – Türk Sanatı
