Çocukluğu ve Ailesi
Salvador Dali, 11 Mayıs 1904 tarihinde Barselona yakınlarındaki küçük bir kasaba olan Figueras’ta doğmuştur. Figueras’ta yaşayan aile, yaz aylarını da bir sahil köyü olan Cadaques’te geçirmiştir. Dali’nin siyasi ve sosyal bir pozisyonu olan babası noterlik yapmıştır. Öfkesi ile tanınan babasından her zaman korkan Dali, babasından daha rahat ve nazik olan annesine sığınmıştır. Doğumundan 9 ay önce ölen abisinin adı olan “Salvador” ismini alan Dali, abisine de benzediği için çocuk yaşta çeşitli kimlik bunalımları yaşamasına neden olmuştur.
Öğrencilik Yılları
İlk eğitimini bir devlet okulunda alan Dali, sınıfla sınırlı olma hissinden dolayı okulu sevmemiş, zamanının çoğunu ders çalışmak yerine hayal kurarak geçirmiştir. Dali’nin eğitim sürecinden memnun olmayan babası, onu tüm derslerin Fransızca öğretildiği Figureas’taki Marist kardeşler tarafından yürütülen özel bir akademiye göndermiştir.
Dali, Cadaqués’te daha çok empresyonist tarzda resim yapan aile dostları Ramón Pichot’dan resim eğitimi almıştır. Pablo Picasso da dahil olmak üzere bir çok sanatçıyla arkadaş olan Pichot, Dali’nin gençlik sürecinde akıl hocası olmuş ve onu izlenimcilik ile tanıştırmıştır. Dali’nin sanata karşı olan yeteneğinin farkında olan Pichot, Dali’nin Madrid’deki San Fernando Sanat Akademisi’ne başvurması için babasını ikna etmiştir.
Salvador Dali, 1922 yılında Akademiye kabul edilmiştir. San Fernando Kraliyet Güzel Sanatlar Akademisi Özel Resim, Heykel ve Gravür Okulu’nda öğrenime başlamak üzere Madrid’e taşınması sanatçının hem sanatsal, hem de kişisel ufkunun genişletmiştir. Akademide başta Federico García Lorca ve Luis Buñuel olmak üzere birçok öğrenci arkadaşıyla yakın ilişkiler geliştirmiştir. Bu isimler Dali’nin sanat üslubunun oluşmasında belirleyici olmuştur.
Dali, öncelikle sanat dergilerindeki reprodüksiyonlar yoluyla öğrendiği Kübizm, Fütürizm ve Purizm gibi avangart resim stilini denemiştir. Dali çalışmalarını Barselona ve Madrid’deki galerilerde göstermeye başlamış ve iki kişisel sergi açmıştır. Sanatçı çalışmalarını diğer Katalan modernistlerle birlikte başka sergilerde de sergilemiştir.
Dali, İspanyol sanat dünyasında başarılı olmasına rağmen, Akademi’nin otoritesine meydan okuma ve meslektaşlarını da aynı şeyi yapmaya teşvik etme eğilimi disiplin cezalarına ve sonunda 1926’da kovulmasına neden olmuştur. Dali, kovulmasının ardından Figueres’e dönerek kendisini resim yapmaya adamıştır.
Sanat Hayatı
Katalan sürrealitst ressam Salvador Dali, sürrealizm akımının en büyük temsilcilerinden biridir. Dali sanat yaşamı boyunca, birçok resim, heykel çeşitli taş baskı eserler, kitap illüstrasyonları, tiyatro dekorları ve kostümleri üretmiştir.
Eserlerinde başlıca esin kaynağı düşler, korkular ve hayaller olan Dali, Madrid’de okuduğu sırada Luis Bunuel ve Federico Garcia Lorca ile tanışmış, bu iki önemli isimle yakın ilişkiler kurmuştur. Dali’nin estetik açıdan fikirlerinin oluşmasında Bunuel ve Lorca büyük rol oynamıştır. Bunuel, Dali’nin Parisli sürrealist ressamlar ile tanışmasını sağlamıştır. Dali, tanıştığı bu sürrealist ressamlardan etkilenmiş bu etki sanatına da yansımıştır. Dali, Madrid’de bulunduğu dönemde kısa bir süre kübizm akımına ait eserlerde yapmıştır.
1926’da Akademiden ayrılmak zorunda kalan Dali, büyüdüğü Cadaquest’e geri dönmüştür. Dali artık burada tam anlamıyla Sürrealist eserler yapmaya başlamıştır. Dali’nin sürrealist eserlerinde kendi çocukluğundan ilham aldığı görülmektedir. Buna en güzel örnek “Büyük Mastürbasyoncu” adlı eseridir. “Büyük Mastürbasyoncu” eserine ilham kaynağı olan Cadaquest körfezindeki çarpık şekildeki kayalıkları da hatırlatmaktadır.
1931 yılına gelindiğinde ise Dali, belki de en ünlü tablosu olan “Belleğin Azmi”, adlı eserini resmetmiştir. Eser yumuşaklık ve sertlik anlayışına ışık tutar ve üstünlük için birbiriyle yarışan imgelerin, yok olma tehlikesi altına buluştuğu ve ortadan kalktığı yer tasvir edilir. Eserin ortasında görülen çarpık insan figürü, Dali’nin kendini betimlemesi olarak düşünülebilir. Dali, eserlerinin çoğunda bu tarz çarpık insan figürleri kullanmıştır.
Dahi ressam Salvador Dali’nin başarılarla dolu yaşamı, 23 Ocak 1989 tarihinde son bulmuştur.
Önemli Eserleri
The Persistence of Memory (1931): Bu ikonik resim, zamanın akışkanlığını bir dizi eriyen saatle tasvir eder; Dalí tarafından formları güneşte eriyen saatler, Camembert peyniri sürrealist algısından esinlenerek tanımlanır.
Archeological Reminiscence of Millet’s ‘Angelus’ (1933): Dua eden peygamberdevesi, Sürrealist eserlerinde, arzu alanı içinde çatışan çekicilik ve umutsuzluk duygularını gösteren baskın bir temaydı. Dalí Müzesi’nin açıkladığı gibi, “Resmin gizli anlamı üzerine yaptığı analizde Dalí, dişinin sadece baskın ortak olmadığını, aynı zamanda erkeğe cinsel bir tehdit oluşturduğunu hissetti.”
The Enigma of William Tell (1933): Bu resimde; genişletilmiş kalça tasviri kullanılmıştır. Tablo cinselleştirilmiş/fallik çağrışımlara sahiptir. Koltuk değneği tarafından tutulması, babanın zayıflığını ve yardım ihtiyacını gösterir. Bu sanat eseri, Dalí’nin Sürrealist grubu ile olan ilişkisinde de bir dönüm noktası olarak görüldü.
Yararlanılan Kaynaklar
- Salvador Dali : paintings, drawings, prints-James Thrall Soby
- Salvador Dali: Biography- Philadelphia Museum of Art
- Simay Yaykır – Salvador Dali ve Sürrealist Akım
- İstanbul’da bir sürrealist Salvador Dali-Sabancı Üniversitesi, Sakıp Sabancı Müzesi Kataloğu
