Bursa Murad Hüdavendigar Camii

İnşa Tarihi: Murad Hüdavendigar Camii’nin 1365-1366 yıllarında yapıldığı bilinmektedir.

Konumu: Camii, Bursa’nın Çekirge semtinde, ovaya hakim bir tepenin üzerinde kurulmuştur. 

Mimari Tanımı

Murad Hüdavendigar Camii, Çekirge tepesinin Bursa’ya hakim bir noktasında yaklaşık 1365/66 yıllarında inşa edilmiştir. Kitabesi bulunmayan ancak 1385 tarihli vakfiyesi mevcut olan yapı, kaynaklarda 1365/66-85 yılları arasına tarihlenmektedir. Murad Hüdavendigar Camii, plan şeması itibariyle iki katlı bir düzenlemeye sahip olup alt kat cami, üst kat ise medrese olarak düzenlenmiştir. Cami ile medresenin tek bir yapı bütünlüğünde olması halkın kültürel ve dinsel gelişimi için de ayrıca önem taşımaktadır.

Murad Hüdavendigar Külliyesi Bursa şehrinin batıya doğru gelişmesini sağlamış ve yeni yerleşim külliyenin etrafında gerçekleşmiştir. Bu bakımdan Bursa şehri için önemli bir eserdir.

Bursa Murad Hüdavendigar Camii ile Niğde Ak Medrese, gerek plan şeması gerekte cephe düzenlemesi açısından ortak özellikler gösterir. Hüdavendigar Camii, Niğde Ak Medreseden yaklaşık kırk yıl önce inşa edilmiştir. Çift katlı olan her iki yapının özellikle kuzey cephesi benzerlik göstermektedir.

Plan Özellikleri

Tabhaneli planı yansıtan yapının alt katı cami, üst katı medrese olarak yapılmıştır. Alt katı tabhaneli planda, üst katı medrese hücrelerinden oluşmaktadır. İki katlı olan yapı oldukça anıtsal bir görünüme sahiptir. Bir sıra taş, üç sıra tuğla malzeme ile örülen bir duvar sistemi bulunmaktadır.

Murad Hüdavendigar Camii doğuda, o zamana göre çok ilgi çekici sıcak su akan musluklarla bir umumi hela ve bitişiğinde medrese için tek kubbeli yıkanma yeri, gusülhane (Girçık hamamı), kuzeyde hünkarın türbesi ve batıda imaret olarak bir külliye halinde yapılmıştır.

Yapının cephesinin alt katında altı paye üzerine oturan sivri kemerlerle biçimlenmiş ve beş kubbe ile örtülmüş son cemaat yeri yer almaktadır. Ortadaki üç revak kemerinin üzerinde, sivri kemerli küçük üç adet pencere yer alır. İkinci kata gelindiğinde son cemaat yerindeki kemerlerin aksında, sağır kemerlerin içinde payelere oturan ikiz açıklıklı bir galeri sistemi yer alır.

Murad Hüdavendigar Camii, ortada yüksek bir kubbe ile buna bitişik ana eyvan, iki yandan bunu çeviren ve destekleyen tonozlu eyvanlarla dört eyvanlı tabhaneli bir plan şemasına sahiptir. Köşelerde tonozlu odalar, ortada giriş kubbesi, iki yanında üst kata götüren merdivenler vardır. Orta kubbe ile aynı genişlikteki kıble eyvanının tonozu her iki katı örter, yanlarda ise birinci kat üzerinde tonozlu medrese odaları sıralanmaktadır. Orta kubbe ve kıble eyvanının etrafını boydan boya çeviren tonozlu koridor, yalnız mihrap üzerindeki küçük kubbeli mekandan bir tek pencere ile camiye açılmaktadır.

Süsleme Özellikleri

Bursa Murad Hüdavendigar Cami-medrese, Erken Osmanlı mimarisinin bir özelliği olan muntazam kesme taş ve tuğla almaşık teknikle yapılmıştır. Ön cephede birinci kat kemerlerinin alt hizasındaki silmeye kadar muntazam kesme taş uygulanmıştır. Buradan yukarıda ise almaşık duvar tekniği saçağa kadar uzanır. Cephede, üst kat kemerleri birer sağır kemere dönüşerek içte ikiz sivri kemerlerle bölünmüştür. Yapının saçağında, bu dönem için tipik olan ‘testere dişi’ şeklinde dizilmiş tuğla sıraları yerine, kemer dizileri dört cephede uzanır. Devşirme malzeme de kullanılmıştır. Bütün sütunlar ve sütun başlıkları ile mermer kapı söveleri, Bizans yapılarından alınmıştır. Bezemede görülen kırmızı-beyaz geometrik düzenlemeler ve saçaktaki kemer dizisi gibi sıra dışı ögeler dikkati çeker.

Yararlanılan Kaynaklar

• Oktay Aslanapa – Osmanlı Devri Mimarisi
• Nermin Şaman Doğan – Bursa Murad Hüdavendigar Camii ve Niğde Ak Medrese’nin Düşündürdükleri
• islamanasiklopedisi.org.tr
• Salt Araştırma (Öne Çıkan Görsel)