Erken Rönesans’ın kurucularından olan Paolo Uccello, 1397’de Pratovecchio’da dünyaya gelmiştir. Sanatçının asıl adı Paolo di Dono’dur. Uccello lakabı, özellikle kuşları resmetmeyi çok sevdiğinden verilmiştir. Babası Dono di Paolo ve annesi ise Antonia’dır. Uccello’nun yaşamıyla ilgili kaynaklar oldukça kısıtlıdır. Giorgio Vasari’nin Uccello’nun ölümünden 75 yıl sonra yazdığı biyografisi ve birkaç resmi belge sanatçı hakkında bilgi vermektedir.
Sanata karşı oldukça yetenekli olan Paolo Uccello çok küçük yaşta bu alanda eğitim almaya başlamıştır. Döneminin en saygın sanatçıları arasında gösterilen Uccello, 1425’te Venedik’e taşınarak bir süre orada çalışmalarını sürdürmüştür. Daha sonra Floransa’ya dönen sanatçı, 1475’te vefat etmiştir.
Eğitim Hayatı
Paolo Uccello, 1407’de yani henüz 10 yaşındayken Ghiberti’nin öğrencisi ve yardımcısı olmuştur. Donatello gibi Uccello’da Ghiberti ile birlikte Floransa Katedrali Vaftizhanesi’nin bronz kapılarının yapımında çalışmıştır. Sanatçı muhtemelen 4-5 yıl Ghiberti ile çalışmıştır. Ghiberti’nin özellikle geç gotik stili ve heykelsi kompozisyonu Uccello’yu çok etkilemiştir. Ghiberti bir heykeltıraş olmasına rağmen, Uccello’nun resim sanatına yönelmesinde nelerin etkili olduğu bilinmemektedir. Sanatçı ayrıca burada eğitim aldığı dönemde Donatello ile tanışmış ve arkadaşlıkları çok uzun yıllar sürmüştür. 1414-15 yılları arasında Compagnia di San Luca’ya katılan sanatçı, ertesi yıl Floransa’da Arte dei Medici e degli Spezaiali’nin resmi ressamlar loncasının bir üyesi olmuştur.
Sanat Hayatı ve Eserleri
Paolo Uccello deney yapmayı seven çok boyutlu bir ressamdır. Sanat yaşamı boyunca özellikle Donatello ve Masaccio‘dan etkilenen sanatçı, matematiği perspektife uygulamaktan keyif almıştır. Paolo Uccello, Brunelleschi, Masaccio ve Ghiberti gibi resimde perspektif kullanımına önem vermiştir. Uccello’ya göre resim, perspektif tekniğinin olanaklarıyla çözülebilen bir problemdir. 15. yüzyılın ilk çeyreğinde Floransa resim sanatı Gotik üslubun ağırlığı olmasına karşın Masaccio, Brunelleschi, Donatello ve Ucello’nun perspektif çalışmaları 15.yüzyıl Floransa okulunun temel ilkesi olmuştur. Uccello bu mekân duyarlılığını geometri ve perspektif açısından geliştirmiştir.
Paolo Uccello, büyük savaş sahneleri ve komutanları resmetmesiyle ünlüdür. Tasvir ettiği savaşçılar görünüm itibariyle ortaçağ şövalyelerini andırmaktadır. Figürlerini resim düzleminden çıkarmaya çalışan sanatçı, bunun için açık ve koyu elementlerle güçlü kontrast etkisini kullanmıştır. Bu anlamda Floransa Katedrali’nin duvarına yaptığı insan boyutunda John Hawkwood’un atlı resmi en ünlü çalışmaları arasındadır.
Uccello’nun eserlerindeki özellikle binici figürleri oldukça heykelsi bir görünüme sahiptir. Sanatçı bu özelliğini muhtemelen kuzey İtalya’daki binici figürlerinden almıştır. Ayrıca ünlü heykeltıraş Ghiberti’nin öğrencisi olan sanatçı, onun çalışmalarından da etkilenmiş olabilir. Uccello aynı zamanda gelenekselleşmiş ayakta duran at motifini terk ederek atını hareket halinde resmetmeyi tercih etmiştir.
Hayvanları resmetmeyi çok seven sanatçı, Medici’nin evi için bir dizi hayvan sahnesi resmetmiştir. Zehir püskürten bir yılanla savaşan vahşi bir aslanı tasviri, özellikle Vasari tarafından beğenilmiştir.
Uccello, 1424’te Floransa’daki Santa Maria Novella için yaratılış ve düşüş adında iki fresk çifti hazırlamıştır. Bu freskler günümüzde ağır hasar görmüş vaziyettedir. Doğrusal formlar ve stilize manzara desenleri kullanılan freskler geç gotik geleneği ile uyumludur.
Paolo Uccello, 1425’te Venedik’e taşınmıştır. Burada San Marco Katedrali’nin mozaiklerinin yapımında çalışır. 1425-1431 yılları arasında ise Venedik’te mozaik ustası olarak çalışmıştır.
Uccello, hayatının geri kalanını Floransa’da geçirmiştir. Burada çeşitli kiliselerde çalışmalar yapmıştır. 1436’da John Hawkwood’un duvar resimlerini tamamlamıştır. 1443-45 yılları arasında ise Floransa Katedrali için birkaç vitray tasarlamıştır. 1450-56 yılları arasında ise üç levhadan oluşan San Romano Savaşı üzerinde çalışmıştır.
John Hawkwood’un Atlı Heykeli
Paolo Uccello’nun 1436 yılına ait John Hawkwood’un Atlı Heykeli isimli eseri 820×514 cm ölçülerindedir. Bu eser S. Maria del Fiore’de bulunmaktadır. İtalyanlar’ın Giovanni Acuto olarak tanıdığı John Hawkwood, Floransa’nın hizmetindeki paralı askerlerin kumandanıdır. Sanatçı bu atlı askeri oldukça gerçekçi bir şekilde resmetmiştir. Heykelsi bir görünüme sahip olan eserde sanatçı koyu kırmızı arka plan kullanmayı tercih etmiştir. Uccello, bu binici heykelinde perspektife karşı olan yoğun ilgisini göstermiştir. Esere aşağıdan bakıldığında adeta bir heykel gibi görünmektedir.
San Romano Savaşı
Sanatçı, San Romano Savaşı isimli eserini yaklaşık olarak 1438-40 tarihleri arasında tamamlamıştır. Ahşap üzerine tempera tekniğiyle yapılan bu eser, 182 x 320 cm ölçülerindedir. Eser günümüzde Londra Ulusal Galeri’de bulunmaktadır. Medici ailesi için yapılan eser, Sienalıların bozguna uğramaları ve Floransa’nın zaferiyle sonuçlanan 1432 yılında yapılan San Romano savaşını resmetmektedir. Eser üç levhadan oluşmuştur. Eserde figürler sanki ahşaba oyulmuş gibi görünmektedir.; mızraklar ise geometrik biçimde yerleştirilmiştir. Figürlerin diğer eserlerinde olduğu gibi heykelsi görünüşüyle dikkati çekmektedir. Eserde ayrıca parlak renkler, süs ögelerinin ağırlığı ve manzaranın resmedilişi bize Gotik üslup özelliklerini de taşıdığını göstermektedir. Uccello, ön planda komutan olmak üzere iki ordu arasındaki savaşı betimlerken arka planda da sakin bir manzaraya yer vermiştir.
Aziz Giorgio ve Ejder (Saint George and the Dragon)
Paolo Uccello’nun bir diğer önemli eseri ise Aziz Giorgio ve Ejder’dir. Eser yaklaşık olarak 1456 yılında tamamlanmıştır. Tuval üzerine tempera tekniğinde yapılan eser 57 x 74 cm ölçülerindedir. Eser, Londra Ulusal Galeri’de bulunmaktadır. Uccello’nun Aziz Georgius ve Ejderha efsanesini gösterme şekli oldukça gösterişlidir. Sanatçı bu dramatik mücadeleyi adeta bir peri masalı gibi resmetmiştir. Güzel giyimli, sakin ve narin görüntüsüyle oldukça zarif bir şekilde tasvir edilen prenses Gotik üslubun zarif güzellik ideallerine uygundur. Aziz Georgius beyaz atının üzerinde müdahale etmeden önce parlak yeşil renkteki ejderhayı zaten kontrolü altına almış gibi görünmektedir. Özenle uzak yerleştirilmiş ve dengeli figürlerin verdiği etki, merkezi perspektifin esaslarına uygundur.
Diğer Önemli Yapıtları
- Yaratılış Öyküsünden Sahneler, Yak. 1439, Yeni Santa Maria Bazilikası, Floransa
- Tufan, yak. 1439, Santa Maria Bazilikası, Floransa
- Çarmıhın Kutsallaştırılma Efsanesi, yak. 1467, Ulusal Müze, Urbino
- Beş Ünlü Adam, yak. 1450, Louvre Müzesi, Paris
- Gece Avı, yak. 1467, Ashmolean Sanat ve Arkeoloji Müzesi, Oxford
Yararlanılan Kaynaklar
- NTV Başvuru Kitapları – Sanat
- Sarah Carr-Gomm – Sanat, Sanatın Gizli Dili
- Kani Ülger – Paolo Uccello’nun “San Romano Savaşı”Adlı Eserinin Resim Sanatına Etkileri
- Georg Pudelko – The Early Works of Paolo Uccello
- https://www.scoilnet.ie/uploads/resources/23686/23409.pdf
- https://resources.saylor.org/wwwresources/archived/site/wp-content/uploads/2011/06/Paolo-Uccello.pdf
