Kayseri’nin çok bilinmeyen ve keşfedilmesi gereken gizemli vadisi Soğanlı Vadisi, peri bacaları ve doğal güzelliği ile dikkat çekici bir yerdir. Vadi, konum olarak Toros dağları üzerinden geçerek Kayseri’yi güney kentlerine bağlayan yol güzergahında yer almaktadır. Soğanlı Vadisi’nin kuzeyinde Güzelöz, doğusunda Keşlik, güneydoğusunda Kale ve Akköyler, kuzeydoğusunda Ürgüp, batısında ise Niğde şehri bulunmaktadır.
Kayseri’nin Yeşilhisar ilçesine bağlı bir köy olan Soğanlı Vadisi’nin antik adı Soandos’dur. Soğanlı Vadisi’nden ilk olarak Yunan bilgin Strabon’un Geographikasından bahsedilir. Vasilev’e göre Soandos’un Arapçası Sundus’tur. Ruge ise Saondos’un diğer isimlerinin “Suenda” veya “Skandos” olarak belirtirken Ramsay, Suenda’nın Soanda ile aynı yer olduğu konusunda şüpheleri vardır. Ramsay aynı zamanda Soğanlı’nın kayalardan oyulmuş evleri, kiliseleri ve mezarları ile bir piskoposluk merkezi olduğundan ve Saondos’un Makios Metropolisine bağlı olduğundan bahsetmiştir.
Soğanlı dördüncü yüzyıldan itibaren Kapadokya’daki önemli merkezlerden biri olmuş ve önemini 7 ve 8. yüzyıllarda da sürdürmüştür. Doğu Roma İmparatorluğu’nun hüküm sürdüğü dönemde yerleşik halk kayaları oyup; evler, kiliseler, depolar, toplantı alanları inşa etmiş, tarım, hayvancılık ve bağcılıkla uğraşmışlardır. Bu dönemde Romalılar Soğanlı Vadisinin eteklerini kaya mezarları olarak da kullanmışlardır. Charles Texier bölgeyi gezdiği sırada “Dağın yukarı kısmında Romalıların ölülerini yakarak külünü sakladıkları “kulumebariya” ları gelir.” demiş ve günümüze ulaşamayan su kemerlerinin varlığından söz etmiştir.
Soğanlı Vadisine ilk Türk yerleşimleri Battal Gazi’nin bölgeyi Bizanslılardan almasıyla gerçekleşmiştir. Yerleşim olarak rahat ve korunması kolay olan Soğanlı Vadisi, tehlike anında bölgenin yakınında bulunan Doğanlı ve Derinkuyu yeraltı şehirlerine sığınabiliyorlardı.
Soğanlı Vadisi günümüzde kaya kiliseleri ile de dikkat çekmektedir. 850 yıllarında vadide 200 kadar kilise ve manastırın bulunduğu bilinmektedir. Günümüzde 50 tane duvar resimli kilise mevcuttur. Ancak bunların yalnızca 10 tanesini gezmek mümkündür. Diğerlerinin kapısı ve pencereleri örülerek kapatılmış bölge halkı tarafından güvercinlik olarak kullanılmaktadır. Soğanlı Vadisinde yer alan Kubbeli, Yılanlı (Canavar), Karabaş, Saklı, Geyikli ve Tahtalı (Azize Barbara) kiliselerinin duvar resimleri Orta Bizans Dönemi Resim Sanatı içinde önemli bir yeri bulunmaktadır.
Soğanlı Vadisi aynı zamanda yöresel halkın yaptıkları birbirinden güzel el yapımı bez bebekleriyle de ünlüdür. Tüm bölgeye hakim olarak Kapadokya’nın geneline yayılan otantik bez bebekler Soğanlı yöresinde var olarak tüm dünyaya yayılmıştır.
Kaynakça
- Feride İmrana Fıddıki – Kapadokya Bölgesi Soğanlıdere Vadisi Karabaş,Gök ve Canavar Kiliseleri (Mimari ve Resim) – Yüksek Lisans Tezi
- TEXİER, C. Küçük Asya, (çev. Ali Suad), III, İstanbul 1924,s100-103.
- http://www.yesilhisar.bel.tr/yesilhisar/tarihi.html
- RAMSAY, W.The Historcial Geograpy of Asia Minor, London 1960,s.325.
