Hayatı ve Kişiliği
Asıl adı Tommaso di Giovanni di Simone Cassai olan Masaccio, 1401 yılında Arezzo yakınında San Giovanni Valdarno köyünde doğmuştur. Babası Ser Giovanni di Mone Cassai noter, annesi Monna Jacopa di Martinozzo bir hancının kızıdır. Babası 1406 yılında ölmüştür. Aynı yıl doğan kardeşi Giovanni, geleneksel tarzdaki eserleriyle bilinen bir ressamdır. Küçük yaştan itibaren resim sanatına ilgi ve yeteneği olan sanatçı, 1422 yılında ressamları da kapsayan Floransa doktorlar ve eczacılar loncasına kaydolmuştur. Masaccio, 1423 yılında büyük olasılıkla Filippo Brunelleschi’nin ekibine katılarak Roma’ya gitmiştir. Sanatçı, bir yıl sonra Floransa’da S. Luca Ressamlar Loncası’na katılmıştır. 1428 yılında Roma’da ölen Masaccio yalnızca 27 yaşına kadar yaşayabilmiş olmasına karşın Avrupa sanat tarihinin kilit isimlerinden biri olmuştur.
Sanat Yaşamı
Masaccio, heykeltıraş Donatello ve mimar Brunelleschi ile birlikte Floransa’da Erken Rönesans’ın kurucularından biridir. Fresk ve panel resminin her ikisini de uygulayan sanatçı, sanat hayatı boyunca önemli eserler vermiştir. Masaccio, 1422 yılında Cascia di Reggello’daki San Giovenale Kilisesi için üç kanatlı bir altar panosu yapmıştır. Bu sanatçının bilinen en erken tarihli eseridir. Masaccio, 1425 yılında Panicale ile birlikte Santa Maria del Carmine’deki Brancacci Şapeli’nin süslemelerini yapmıştır. 1426 yılında ise Pisa’da Santa Maria del Carmine Kilisesi için büyük bir çok kanatlı pano yapmıştır. Bu iki eser de sanatçının erken tarihli çalışmaları arasında sayılmaktadır.
Masaccio, hakim olduğu merkezi perspektifi eserlerinde uygulamıştır. İnsan formu üzerinde de uzmanlaşan sanatçı, ışık ve gölge kullanarak figüre biçim kazandırmıştır. Figürlerinin sunumunda zarafet ve şıklık çabasına yer vermeyen sanatçı, eserlerindeki öğeleri dengeli ve birbirleriyle uyum içinde yerleştirilmiştir. Doğayı iyi bir şekilde gözlemleyen Masaccio, eserlerini oldukça gerçekçi bir tavırla ele almıştır. Hümanist bir sanatçı olan Masaccio, eserlerinde halktan insanlara yer vermiştir. Sanatçı en derin din sahnelerinde bile halktan insanlara merkezi bir rol vermiştir.
Eserleri
Adem ve Havva’nın Cennet’ten Kovuluşu sahnesinde çıplak figürler gerçekçi bir tarzda işlenerek Floransa resminde ilk kez insan figürleri hayatın içinden çıkan, yaşayan bedenlerle resmedilir. Diğer taraftan figürlerin anlaşılır bir biçimde verilen ifadeleriyle insanın ahlaki içgüdülerinin dinsel kaynağı da ortaya konulur.
Vergi Parası’nda, ressam İsa’yı geniş bir peyzajın önünde havarileri arasında göstermiştir. Figürler neoklasik arketipler olarak betimlenmiş olup oldukça gerçekçi şekilde resmedilmiştir. Figürlerde antikçağın mimari ve heykel formlarına yakınlık gözlenir. Havarilerin yarım dairesel grubu, klasik kaynaklarda Sokrates ve öğrencilerinin oluşturduğu topluluk için kullanılan kompozisyonu andırır. İfadeli yüzler ve bakışlar, sade, gösterişsiz kıyafetler, Masaccio’nun klasik kaynaklardan esinlenmelerini haber verir şekilde Yunan filozoflarını anımsatır.
Masaccio, Kutsal Üçlü isimli eserinde merkezi perspektif kullanılarak neler başarılabileceğini ustalıkla sergilemiştir. Antik formlara sahip temsili mimari, çarmıha gerilmiş İsa, Baba Tanrı, kutsal ruhun simgesi güvercin ve iki yanında Meryem ve Yahya’nın yer aldığı gerçek bir mekan yanılsaması yaratmıştır. Freskte çarmıhın kompozisyonun merkezinde yer alışı, Tanrı figürünün insan figürü olarak verilmesi ve Meryem’i temsil eden figürle diz çökmüş kadın figürüne benzemesi, sanatçının ilahi figürleri kendi döneminin mekanında izleyiciyle buluşturmak istemesindendir. Bu dine karşı yeni bir hümanist tavırdır. Bu anlayış tüm Rönesans’ın bir karakteristiği olmuştur.
Masaccio’nun Önemli Yapıtları
- Adem ve Havva’nın Cennet’ten Kovuluşu-1426, fresk, 208×88 cm, Santa Maria del Cermine, Brancacci Şapeli, Floransa
- Kutsal Üçlü-1425-28, fresk, 667×317 cm, Yeni Santa Maria Bazilikası, Floransa
- Vergi Parası-1425-27, fresk, yükseklik 225 cm, Santa Maria del Cermine Kilisesi, Brancacci Şapeli, Floransa
- Meryem, Çocuk İsa ve Azizler- 1422, San Pietro Kilisesi, Cascia di Reggello
- Meryem ve Çocuk İsa Anna ile Birlikte- 1424, Uffuzi Sanat Galerisi, Floransa
- Tahtta Meryem- 1426, Ulusal Galeri, Londra
- Müneccim Kralların Secdesi-1426, Berlin Sanat Müzesi, Berlin
Yararlanılan Kaynaklar
- Sanat-NTV yayınları
- Emre Tuğlu-Floransa Okulunda Masaccio’nun Yeri
