Bursa Alaeddin Bey Camii

İnşa Tarihi: H.726 (1326) tarihlidir.

Konumu: Erken Osmanlı devrini anlatan kaynaklar Alaeddin Bey’in, Bursa Hisarı içinde bir mescid yaptırdığını ve evinin de bu mescidin yanında olduğunu bildirirler. Alaeddin Bey Camii halen Bursa, Kükürtlü’de Alaeddin caddesinin sonunda bulunmaktadır.

Bani ve Mimarı: Bursa Alaeddin Bey Camii, Orhan Bey’in kardeşi Alaeddin Bey tarafından yaptırılmıştır.

Mimari Tanımı

Erken Osmanlı Mimarisi içinde Bursa’da inşa edilen ilk eserlerden biri olan Alaeddin Bey Camii, dönemin yazılı kaynaklarından olan Aşıkpaşazade ve Neşri’ye göre Osman Gazi’nin oğullarından Alaeddin Bey’in,  Bursa Hisarı içinde bir mescid yaptırdığını ve evinin de bu mescidin yanında olduğunu bildirirler. Günümüzde Alaeddin caddesinin sonunda bulunan caminin kapısı üstünde kağıt üzerine yaldızla yazılmış 1306 (1888-89) tarihli bir levhada, ilk yapısının 726 (1326), ikinci yapısının 1278 (1861-62) tarihine ait olduğu ifade edilmektedir. Bursa Vakfiye Defteri’nde ki 733 (1332-33) tarihli vakfiyesinden Çatalburgaz ve Fotra adlı köylerin bu mescide vakfedildikleri öğrenilmekte ve böylece Alaeddin Bey Mescidi’nin (veya cami) Bursa’nın 1326’da fethinden çok kısa bir süre sonra yapıldığı anlaşılmaktadır.

Yapı, 1855 yılında gerçekleşen depremde oldukça hasar görmüştür. Bu deprem sonrasında son cemaat yeri revakı da yıkılmıştır. Deprem sonrasında 1861-62 yılları arasında tamir geçiren yapıda aslına uygun olmayan düzenlemeler yapılmıştır. Yapının cephesine Türk sanatına çok yabancı üçgen biçiminde bir alınlık eklenmek bunlardan biridir. 1960 yılında Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumu tarafından bir tamir yaptırılmış ise de 1278 tamirinde esas mimariyi bozan bazı unsurlar kaldırılmamış, orijinal biçime dönmeye gayret edilmemiştir.

Plan Özellikleri

Alaeddin cami, içten 8,13 × 8,30 m ölçüsünde kare planlı bir yapıdır. Harim merkezi bir kubbeyle örtülmüştür. Kubbeye geçişte üç bölümlü düz üçgensel geçit öğeleri kullanılmıştır. Bunlar özgündür. Son cemaat yeri üç bölümlüdür. Doğu ve batı yönde aynalı tonoz ortada küçük bir kubbe ile örtülmüştür. Üst örtü önde dört sütun ve duvarlara oturmaktadır. Sütun başlıkları devşirmedir. Yapıda sütun başlıkları dışında avlunun taban döşemelerinde de üzeri bezemeli devşirme taş malzeme görülmektedir.

Minare son cemaat yerinin doğusunda yer almaktadır. Yuvarlak bir forma sahip olan minare tuğla malzemeden inşa edilmiştir. Şerefe altında iri mukarnas dizisi yer almaktadır. Minarenin konumu itibariyle sonradan eklenmiş olabileceği düşünülür.

Yapının bugünkü pencere düzeni, son cemaat yerinin iki pencere ve orta kapılı düzeni 1862 ve 1890’da yapılan restorasyonlarından kalmış olmalıdır.

Ayrıca bugün mevcut caminin batısında bir de hamamı vardı. Bursa’nın en eski hamamlarından olan bu yapı 1519’da 3900 akçe sarf edilerek tamir edilmiş, fakat XVII. yüzyıldan itibaren terk edildiği için harap olmuştur. Avlu duvarına bitişik sivri kemerli çeşmesi ise üç tuğla bir kesme taşla örülmüştür. Osmanlı devrinden kalan en eski çeşme olarak ayrıca önem taşır. Çeşme 1960 yılında restore edilerek korunmuştur.

Bursa’da yine kale içinde Kaplıca Kapısı’nın hemen iç tarafında Alaeddin Bey’in bir mescidinin daha olduğu biliniyor ise de bugün yeri bile belli değildir.

Süsleme Özellikleri

Alaeddin Bey Camii, oldukça sade bir yapıdır. Harimde herhangi bir süsleme unsuru bulunmamakla birlikte mihrap, kapı gibi unsurlar sade tutulmuştur. Minare tuğla malzemeyle inşa edilmiş olup şerefe altında yer alan mukarnas dizisi hareket kazandırmıştır.

Yararlanılan Kaynaklar

• Oktay Aslanapa – Osmanlı Devri Mimarisi
• Doğan Kuban – Osmanlı Mimarisi
• islamansiklopedisi.org.tr