Miken Kralı Agamemnon

Agamemnon ve Ailesi

Yunan mitolojisinde Miken kralı olarak geçen Agamemnon, Atreus ile Aerope’nin oğlu ve Sparta kralı olan Menelaos’un da kardeşidir. Truva Savaşı’nda ordunun başına geçerek askerleri yöneten de Agamemnon olmuştur. Agamemnon, kralların kralı olarak da geçer. Mitoloji anlatılarına göre Zeus; Aiakos Ocağı’na güç, Amythaon Ocağı’na bilgelik, buna karşın Atreus Ocağı’na (Agamemnon’un soyu) ise, zenginlik vermiştir.Dillere destan bir zenginliğe sahip olan Agamemnon, Mykene, Korinth, Kleonae, Orneiae, Arathyrea, Sikyon, Hyperesia, Gonoessa, Pellene, Aigion, Aigialos ve Helike krallarının tamamından, üzerinde yaşadıkları topraklar ve denizler için vergi almaktaydı.

Agamemnon, Klytemnestra ile evliydi. Bu evlilikten Orestes adında bir erkek çocuk ile Elektra, İphigeneia ve Khrysothemis adında üç kız çocuğu dünyaya geldi. Agamemnon ve ailesinin yaşadıkları, pek çok tragedyaya da esin kaynağı olmuştur. Yaşadıkları trajik olayların çoğu, Agamemnon’nun atalarından olan Tantalos’un tanrılar tarafından lanetlenmesi sonucu olmuştur.

Tantalos’un Lanetlenmesi

Tanrılar ölümlülerde aşırılığı sevmez ve genelde bireysel olarak cezlandırırlardı. Bazen de Atreusoğulları (Agamemnon’un soyu) sülalesinde olduğu gibi lanet tüm aileyi kapsardı. Agamemnon’un atalarından olan Zeus’un oğlu Tantalos, tanrılarca sevilir ve sofralarına çağırılırdı. Daha sonra Tantalos bağışlanamaz bir suç işledi. Bu suçla ilgili iki farklı hikaye anlatılmaktadır. Birincisinde, Tantalos ölümlülere tanrısal sırları açıklamıştır; diğer anlatımda ise, öz oğlu Pelops’u öldüren Tantalos, tanrıların öngörü yeteneğini sınamak için oğlu Pelops’u onlara yemek olarak sunmuştur.

Tanrılar cinayeti anlar ve Tantalos’u Ölüler Ülkesi’nde örnek bir cezaya çarptırırlar. Tanrıların verdiği ceza ise şöyle anlatılmaktadır:

Tantalos’un mahkum edildiği yerin üstüne

Bereketli ülkenin meyvelerinin dallarını yaydı

Spil dağındaki gölün sularına gömüldü Tantalos, yarı beline kadar

Başının üzerinden meyveler dolu dallar sarkıttılar

Acıktığında yemişlere uzanır ama  çekilir rüzgarla meyveli dallar

Susayınca kaybolur çekilir çenesi altındaki buz gibi sular

Aç ve susuz kalmaya mahkum oldu böylece sonsuza kadar

Tantalos’un torunları ve torunlarının çocukları da bir çok trajik olay yaşamıştır. Tantolos’un torunları Atreus ile Thyestes, Mykenai(Miken) Krallığının hakimiyeti üzerine çekişirler. Agamemnon’un babası olan Atreus favoridir ama bu önceliği onu, Thyestes’in çocuklarını öldürtüp babalarına yemek olarak sunmaktan alıkoymaz. Thyestes’in kendi kızı Pelopia ile zinasından, Agamemnon’u öldürecek olan Aigisthos doğar.

İphigeneia’nın Kurban Edilmesi

Truva kralı Priamos ile Hekabe’nin oğlu olan Paris, Sparta kralı Menelaos’un karısı Helen’i kaçırır ve sonucunda Troya (Truva) Savaşı çıkar.

Menelaus ve kardeşi Miken kralı Agamemnon önderliğinde, bir donanma toplanır. Bütün donanma, yelken açmaya hazırlandığında rüzgar aniden kesiliverir. Kahin bu durgunluğun Artemis’in öfkesinden kaynaklandığını, Agamemnon’un Artemis’e adanmış olan bir hayvanı öldürmekle ona karşı suç işlediğini söyler. Artemis’in öfkesi, ancak Agamemnon kendi kızı İphigeneia’yı ona kurban ederse yatışacaktır.

Agamemnon baskılara dayanamaz ve kızını Akhilleus’la nişanlama bahanesiyle Mykenai(Miken)’den getirtir. Genç kız boşuna yalvarır. Agamemnon çaresizdir ve kızının kurban edilmesinde rahiplik etmek zorunda kalır.

Artemis’in öfkesinin dinmesiyle gemiler tekrar yola koyulabilir. İphigeneia’nın kurban edilişi hakkında söylenen bir başka hikayede ise, Artemis sonunda genç kıza acımış, onun yerine bir maral(geyik) koymuş, sonra kendi rahibesi olmak üzere onu alıp Tauris’e götürmüştür.

 Agamemnon ve Akhilleus’un Kavgası

Troya Savaşı sırasında Agamemnon, bir Apollon rahibi olan Khryses’in kızını esir alır. Kızı Khryses’in fidyesini ödeyerek kurtarmaya gelen Apollon rahibi, Agamemnon tarafından hakarete uğrayarak kovulur. Gururu incinen Khryses tanrı Apollon’a dualar ederek ondan yardım ister. Apollon bu yakarışlar üzerine Yunanlıları günlerce ok yağmuruna tutar. Bunun üzerine Agamemnon vakit kaybetmeden, istemeyerek de olsa Khryseis’i yüklü armağanlarla babasının yanına gönderir. Fakat Agamemnon bu kaybını, Akhilleus’a verilmesine karar verilen Briseis’i ondan geri isteyerek karşılama yoluna gider.

Bundan sonra Agamemnon ile Akhilleus arasında çıkan kavga, bir çok olayı da olumsuz yönde etkilemiştir. Agamemnon’un bu olayda karakteri ve kişiliği bütün açıklığıyla ortaya serilmiştir. Agamemnon kraldır ve kendini, emrindeki insanlardan üstün görmekte ve buna göre davranmaktadır.

Bu olay üzerine Akhilleus, Troya’da Agamemnon ile birlikte savaşmayı reddederek çadırına çekilir. Akhilleus ve emrindeki Myrmidonların savaş meydanından çekildiklerini gören Troyalılar, cesaretlerini toplayarak şiddetli bir saldırıya geçerler. Bunun üzerine Agamemnon, Troyalılarla ateşkes imzalamak zorunda kalır.

Agamemnon ve Klytaimnestra

Klytaimnestra’nın, Agamemnon’u sevmesi için çok az sebebi vardı. Agamemnon, Klytaimnestra’nın kocası ile kucağındaki çocuğunu öldürmüş ve onu kendisiyle evlenmeye zorlamıştı. Bununla yetinmeyerek öz kızı İphigeneia’nın kurban edilmesine karar vermiş ve hiç bitmeyeceği söylenen bir savaşa katılmıştı. Bunların üstüne rahat durmayan Agamemnon, Priamos’un bir kahin olan kızı Kassandra’yı, eşi olarak dönüş yolculuğunda beraberinde getiriyordu.

Agamemnon, Troya Savaşı için yola çıktığında, Aigisthos onlarla savaşa gitmeyi kabul etmeyip, Argos’ta kalmış ve Atreus Ocağından intikam almak için hazırlıklara başlamıştı. Aigisthos, Kraliçe Klytaimnestra’yı baştan çıkartarak sadece ona sahip olmakla kalmayacak, ülkeye dönecek olan Agamemnon’u da öldürmeyi başaracaktı.

Klytaimnestra, savaştan yorgun dönen kocasını olabilecek en sevimli haliyle selamlayarak, yollara mor halılar döşedi. Daha sonra köle kızların hazırladığı banyo için, Agamemnon’u hamama götürdü. Kral, kendisi için düzenlenen ziyafete katılmak için henüz ayağını dışarı çıkarmıştı ki Klytaimnestra, kocasına yaklaşarak onu havluyla saracakmış gibi yapıp, ne kol ne de boğaz yeri olan ve bizzat kendisinin ördüğü ağı üzerine örttü. Bir balık gibi ağda sıkışıp kalan Agamemnon, çift ağızlı kılıcıyla kendisine saldıran Aigisthos’un iki kılıç darbesiyle hayatını kaybetti. Klytaimnestra ise, bir baltayla Agamemnon’un başına  vurarak, başını vücudundan ayırdı.

Bu katliam Ocak ayının 13. günü meydana geldi ve ilahi cezadan korkmaksızın Klytaimnestra, her ayın 13. gününde, dansların yapıldığı ve kendisine yardım eden tanrılara koyunların kurban olarak sunulduğu şölenler düzenledi. 

Orestes’in İntikamı

Aigisthos, Mykene(Miken)’de 7 yıl boyunca Agamemnon’un  tahtında oturup, hazinesini çarçur ederek hüküm sürdü. Agememnon’un kızı Elektra’nın, Klytaimnestra ve Aigisthos’u “katil ve zinacılar” şeklinde isimlendirmekten vazgeçmemesi halinde ülke dışına çıkarılıp, uzaklardaki bir şehre götürülmesine ve burada içerisine güneş ışığının bile giremediği bir zindana kapatılmasına karar verildi. Elektra gizlice Orestes’e haber yollayarak ondan, kendisinden beklendiği gibi intikamını almasını istedi.

Delikanlılık çağına gelen Orestes, Delphoi Kahini’ni ziyaret ederek ona, babasının katillerinden intikamını alıp almaması gerektiğini sormuştu. Alması gerektiği cevabını alan Orestes, gizlice Atina üzerinden Mykene’ye (Miken) geri dönerek annesi ve Aigisthos’u öldürmek için hazırlıklara başladı.

Orestes, saraya ulaştığında, Daulis’den gelen bir Aiolialı olduğunu ve önemli bir haber getirdiğini söyler. Habere göre Orestes hayatını kaybetmiş ve külleri de tunçtan yapılmış bir vazoya koyulmuştur. Bunu duyan Klytaimnestra, rahatlayarak gelen yabancıyı içeriye alır ve  Aigisthos’a da  artık rahatlamasını, silahsız ve etrafında muhafızlar olmadan saraya gelebileceğini söyler. Saraya geldikten sonra haberi duyan Aigisthos, iyice rahatlayarak muhafızlarına dışarı çıkmalarını söyler. Orestes, bunun üzerine hemen kılıcını çekerek Aigisthos’u oracıkta öldürür. Yabancının gerçekte kim olduğunu anlayan Klytainmnestra, oğluna, sütüyle beslediği göğüslerini göstererek onun kalbini yumuşatmaya çalışır. Fakat Orestes, annesinin kafasını vücudundan ayırır ve kraliçenin cansız bedeni, aşığının hemen yanına yığılıp kalır.

Yararlanılan Kaynaklar

• Arthur Cotterell ve Rachel Storm – Büyük Dünya Mitoloji Ansiklopedisi
• Donna Rosenberg – Dünya Mitolojisi
• Andre Bonnard – Antik Yunan Uygarlığı
• Colette Estin/Helene Laporte – Yunan ve Roma Mitolojisi
• Robert Graves – Yunan Mitleri